Hier bij Hijhem proberen we niet cryptocurrency A of B door je strot te duwen, maar je te leren hoe je moet denken over crypto. De beste manier om dit te doen is door zoveel mogelijk verschillende meningen van crypto experts met je te delen zodat je je eigen conclusies kunt trekken.
En daarom zijn we deze serie interviews met crypto experts begonnen: zodat je dingen ook eens van een ander hoort. Dat… en het feit dat NIEMAND uitgebreide interviews doet om de adoptie van crypto te boosten. Wtf?
Anyways, vandaag interview ik crypto expert Gert-Jan Lasterie, o.a. schrijver van het boek “Bitcoin en andere cryptovaluta”. Let’s go!
Over onze interviews met crypto experts
Laat ik eerst even Google Maps imiteren door je wat aanwijzingen te geven waarmee je makkelijker kunt navigeren door deze lange, damn lange blog post.
Zo zijn onze interviews met crypto experts opgebouwd:
- Een grote V: de “V” is van Vraag. Telkens als je een “V” ziet in deze post stellen we een vraag aan de expert.
- Een grote A: elke “A” is een Antwoord op een vraag.
- Een grote C: als je een “C” ziet dan geven we Commentaar op het antwoord van de crypto expert.
Zoals je ziet werkt het allemaal vrij simpel, maar toch: goed om te weten!
Het verhaal van crypto expert Gert-Jan
V Welkom Gert-Jan. Wat leuk dat je mee wilt werken aan dit crypto interview! Voor de mensen die je nog niet kennen: wie ben je en waar hou je je mee bezig binnen de crypto-wereld?
A Ik ben Gert-Jan Lasterie en zie het als mijn missie om zoveel mogelijk mensen enthousiast te maken over blockchain en cryptovaluta. Er is zoveel te vertellen en er zijn zoveel misverstanden dat het een dankbare taak is.
Altijd als ik ergens door gegrepen wordt, creëer ik een manier om dat te kunnen delen. In 2002 was dat mijn passie voor internet en startte ik Flabber.nl, nu is het crypto en startte ik het Twitter-account @otblockchain, verstuur ik samen met een collega de wekelijkse nieuwsbrief Satoshi en schreef ik het boek “Bitcoin en andere cryptovaluta”.
V Wanneer hoorde je voor het eerst van Bitcoin? Waar was je? Wie of wat informeerde je erover en wat vond je destijds van BTC en de blockchain?
A Eind 2014, maar ik heb er toen niets mee gedaan. Een vriend van me vertelde dat hij voor een paar duizend euro Bitcoin had gekocht en dat het de toekomst van geld zou worden. Ik vond het wel fascinerend maar toen hij vertelde dat de koersen al een paar maanden aan het dalen waren en hij op een verlies van 50 procent stond, dacht ik: ik wacht nog wel even.
Vervolgens heb ik er nooit meer aan gedacht. Het was toen nog geen groot ding en leefde vooral in kleine kringen zoals op Bitcointalk.
Pas in 2017 begon het bij mij weer te borrelen. Ik sprak de eigenaar van een blockchainbedrijf en die vertelde zo enthousiast over Bitcoin en het idee van smart contracts dat Ethereum bood, dat ik besloot me er nu echt in te verdiepen. Daar ben ik nooit mee gestopt. Ik heb hetzelfde gevoel dat ik had toen ik internet ontdekte: we staan aan het begin van iets groots en wat is er mooier dan daar onderdeel van te zijn?
C Grappig hoe dat gaat, hè? Ik hoorde zelf voor het eerst van Bitcoin in 2010 via een “conspiracy theories” podcast die voor een bepaalde aflevering een aantal crypto experts had geïnterviewd. Ik geloofde destijds alles wat ik hoorde maar half. Ook bij mij begon het pas in 2017 weer te leven.
V Over die vriend die voor een paar duizend aan Bitcoin had gekocht: hoe staat hij er nu voor? Heeft ‘ie een goed jaar gehad vorig jaar?
A Die staat er uitstekend voor! Hij heeft zijn oorspronkelijke hoeveelheid bitcoins alleen aangeraakt om zijn inleg er uit te halen eind vorig jaar.
En de Bitcoin Cash die hij dankzij de fork vorig jaar (2017) ontving heeft hij verkocht in januari van dit jaar. Een uitstekende beslissing, zeker als je naar de huidige situatie van Bitcoin Cash kijkt. Helaas kocht hij er wat altcoins mee, die nu aanzienlijk in waarde zijn gedaald. Hij is er verder niet zoveel mee bezig en kijkt meer naar de lange termijn.
C Dat is iets wat ik bij veel crypto experts en crypto beleggers in het algemeen zie: een verschuiving in focus van de korte termijn naar de lange termijn.
Wat dat betreft gaat investeren in cryptocurrency steeds meer lijken op investeren in meer traditionele dingen zoals aandelen: om winst te maken heb je een meerjarenplan nodig.
De toekomst volgens crypto experts
V Wat vind je tegenwoordig van blockchain technologie? Hoe gaan crypto en blockchains het dagelijks leven veranderen in de komende 10-20 jaar volgens jou?
A Ik ben heel blij met de ontnuchterende werking die de scherpe daling in koersen na de piek in december 2017 met zich mee heeft gebracht. Dat zorgt ervoor dat we kritisch gaan nadenken voordat we ons geld breinloos in een ICO plempen in de verwachting dat we een “10x” kunnen gaan doen zodra ze verhandelbaar worden.
De komende maanden en jaren worden verschrikkelijk boeiend. Blockchain-projecten die miljoenen hebben opgehaald moeten hun ideeën (want vaak was er niet veel meer dan dat) concretiseren in werkende producten. Veel zullen falen, maar dat is normaal. Dat is niet anders bij niet-crypto start-ups. Ze zijn alleen wat beter gefund dus ze kunnen langer vooruit zonder winst te maken.
Over tien tot twintig jaar zullen we allemaal blockchain en cryptovaluta of tokens gebruiken maar geen idee hebben dat dat het geval is. Niemand heeft het nu over het TCP/IP-protocol (althans, laten we hopen dat je leuker gezelschap hebt), maar zonder die vinding werkt je Instagram-feed niet. Het mooie is: het is geen vervanging van bestaande technologie. Ik ben er stellig van overtuigd dat het nieuwe producten en diensten oplevert die nu nog niet eens mogelijk zijn.
C Eens! Ik denk dat blockchain technologie over 10-20 jaar de stille kracht achter de schermen is. Als je erover nadenkt dan ontstaat de meeste technologie uit de wens om dingen makkelijker of sneller te maken, soepeler te laten verlopen of om minder afhankelijk te zijn van XYZ:
- Kaarslicht en olielampen om minder afhankelijk te zijn van daglicht.
- De auto: sneller, soepeler vervoer met meer comfort versus paard en wagen.
- Internet: snellere communicatie dan met TV of radio.
Als je deze lijn doortrekt zijn er tig mogelijke toepassingen van blockchain: waarom moeilijk doen met tickets, paspoort, visa’s en meer als je gaat vliegen terwijl blockchain alle gegevens kan vastleggen en verifiëren bijvoorbeeld? En waarom fysieke sleutels gebruiken als blockchain verificatie ze compleet kan vervangen? Etc.
V Wanneer gaan we adoptie door de massa zien denk je? Wat is hiervoor nodig? Zie je beren op de weg die adoptie in de weg zullen staan?
A Wat in ieder geval niet nodig is, zijn cryptovaluta die “to the moon” gaan en crypto experts die dit promoten.
Twee dingen zijn wel nodig:
- Gebruiksvriendelijke wallets in alle talen van de wereld (vertaling is belangrijk, vooral in minder ontwikkelde landen).
- Veel mensen zoals de lezers van Hijhem.
Voor adoptie is namelijk gebruik nodig en daar zijn mensen voor nodig. Betaal een avondje stappen eens terug met crypto en laat de anderen een wallet downloaden op hun smartphone. Dan zien ze hoe gemakkelijk het is en je zult zien dat er altijd wel iemand is die er vervolgens ook enthousiast over wordt en het op zijn of haar beurt verder verspreid. Gebruiksvriendelijkheid en beschikbaarheid (zoals crypto-pinautomaten) zijn echter belangrijke voorwaarden waar nu hard aan gewerkt wordt.
Overigens denk ik dat een Bitcoin ETF niet zoveel voor adoptie zal doen. Het zal de koersen beïnvloeden (niet alleen omhoog, Wallstreet-handelaren zijn geen HODL’ers), maar voor adoptie hebben we echte gebruikers van de blockchain technologie nodig die feedback geven aan developers waardoor de beste oplossingen tot stand komen.
C De meeste crypto experts overdrijven de impact die een Bitcoin ETF (Exchange Traded Fund) zal hebben denk ik.
Tegelijkertijd onderschatten mensen naar mijn mening de invloed die concurrentie binnen de crypto-wereld zal hebben. Het is namelijk gekkenwerk om te denken dat er geen consolidatieslag zal zijn. Het is onmogelijk voor duizenden verschillende cryptomunten om naast elkaar te bestaan op de lange termijn. Het winnende paard kiezen is lastig natuurlijk, maar het valt me tegen hoe weinig crypto advies er is dat mensen in ieder geval leert om betere keuzes te maken.
Waarom de mainstream media er geen hol van snappen
V Stel je staat vandaag voor een zaal met alle mainstream media journalisten ter wereld. Wat zou je dan tegen ze zeggen? Welke misverstanden over crypto (en crypto experts?) zou je dan uit de wereld proberen te helpen?
A Wow, waar moet ik beginnen! In ieder geval het hardnekkige misverstand dat Bitcoin veel meer energie verbruikt dan de klassieke manier van transacties verrichten. Dat Bitcoin net zoveel energie gebruikt als Bulgarije. Beter onderbouwde onderzoeken komen uit op een andere vergelijking: het energievebruik van kerstverlichting in de Verenigde Staten.
Ook zou ik stilstaan bij de veelgehoorde opvatting dat blockchain niets meer is dan een trage database. Dat is als zeggen dat een banaan een vreemdgevormde appel is.
”Blockchain is niets meer dan een trage database? Dat is als zeggen dat een banaan een vreemdgevormde appel is.”
Blockchains zijn namelijk niet gemaakt om data op te slaan, dat is slechts een kenmerk. Ze zijn gemaakt om ecosystemen te bouwen waarmee mensen kunnen samenwerken en transacties verrichten zonder elkaar te hoeven vertrouwen en zonder dat er een tussenliggende partij is die alles in de gaten houdt. Dat principe is zo sterk en staat zo ver af van wat een database doet (data opslaan, doorzoekbaar maken en ontsluiten) dat dit misverstand zo snel mogelijk de wereld uit moet.
En ik zou zeker ingaan op een ander veelgehoord kritiekpunt, dat cryptovaluta nooit gebruikt kunnen worden omdat ze te snel van koers wisselen. Herinner jij je eind 2014 nog? Toen we zo’n last hadden van de koersschommelingen van de euro ten opzichte van de dollar? Oh nee, daar heb je niets van gemerkt.
Mijn punt is: koersschommelingen zijn er alleen ten opzichte van een andere asset. Het is maar net tegen welke je het afzet. Nu doen we dat nog tegen dollars en euro’s, wie weet hoe lang we dat nog doen. Daarbij zullen de koersen uiteindelijk stabiliseren, want we zitten nog in de ontdekkingsfase van wat een cryptomunt waard is. Dat gaat gepaard met schommelingen. Hoe meer gebruikers, hoe meer volume, hoe stabieler de koersen.
C Scherp, heel scherp. Ergens hoop ik dat iedereen in de onderzoeksjournalistiek in Nederland deze blog post krijgt te lezen!
Wat Gert-Jan van andere crypto experts vindt
V Even stoken: welke tip of mening delen andere crypto experts niet vaak genoeg volgens jou?
A Dat de waardering van heel veel altcoins echt pure speculatie is op een idee dat nog geen enkele vorm van bewijs heeft. Doen alsof dat niet zo is, is naïef en geeft verkeerde verwachtingen.
Kijk, ik speculeer net zo hard als de volgende CryptoTwitter-bewoner, maar je zal mij geen altcoin horen shillen waarvan ik alleen het idee leuk vind en/of omdat ze een samenwerking hebben met een (ironisch genoeg altijd gecentraliseerd) groot en bekend bedrijf. Die hypes rondom bekendmakingen van bekendmakingen die koersen op hol laten slaan, zorgen er alleen maar voor dat projecten die stiller zijn omdat ze hard werken aan een werkend product minder geld ophalen.
C Weet je, toen ik hier bij Hijhem voor het eerst m’n gedachten over investeren in cryptocurrency op een rijtje zette wilde ik sowieso twee belangrijke boodschappen overbrengen:
- Never trade the news. Crypto experts die zeggen dat je ergens in moet beleggen n.a.v. wat goed nieuws praten poep, want 99% van het nieuws heeft geen invloed op de koersen.
”Crypto experts die zeggen dat je moet beleggen n.a.v. goed nieuws praten poep, want 99% van het nieuws heeft geen invloed.”
- Whitepapers klinken altijd vet, zeker als je favoriete crypto experts ze pushen, maar pas op want er worden gouden bergen beloofd. Check hoeveel er waargemaakt is en hoeveel alleen nog maar een belofte is!
V Zie je jezelf als een crypto day trader, crypto evangelist of crypto realist en waarom? En wat vind je van de andere twee soorten crypto beleggers?
A Ik zie mezelf als een evangelist. In de zin dat ik graag zoveel mogelijk mensen enthousiast maak over crypto en blockchain.
Dat betekent overigens niet dat ik een HODL’er ben. Die term is ontstaan in een tijd dat de bullmarkt maar niet leek te stoppen. Dat ging gepaard met grote aandacht in de media en die hebben die term omarmt en populair gemaakt. Jammer, want het is slecht advies. Je munten vasthouden in een overduidelijke berenmarkt is niet superslim en vooral niet nodig. Verkopen betekent heus niet dat je er niet meer in gelooft. Het betekent simpelweg dat je liever lager weer instapt.
Day trading, daar heb ik helaas geen tijd voor. Het is erg leuk om te doen maar verschrikkelijk moeilijk als je het niet fulltime kan doen. Als je het er maar bij doet, neem je te veel risico’s omdat je te weinig trades kunt doen en daardoor geneigd bent te veel van je stack in te zetten tegen een te hoge leverage.
C Als je met HODL’en never nooit iets verkopen bedoelt ongeacht de situatie, dan ben ik het met je eens: dat is dom. De concurrentie verandert regelmatig in de crypto-wereld dus zo nu en dan je portfolio opnieuw in balans brengen is een goed idee.
Ik denk alleen wel dat een berenmarkt niet meteen een reden is om te verkopen. Elke markt loopt namelijk op termijn een marktcyclus door met een piek en een dal en dit patroon herhaalt zich door de jaren heen. Oftewel: een langdurige daling van de koersen hoeft niet een teken van een bubbel of crash te zijn. Zolang je bereid bent om een marktcyclus uit te zitten valt er veel te zeggen voor een buy & hold strategie.
Zijn beste tips voor crypto beleggers
V Wat zijn de 2-3 grootste fouten die beginnende crypto beleggers maken volgens jou?
A FOMO-kopen, panic sellen en HODL’en terwijl je je portfolio ziet verdampen. Zelfs ik als crypto expert heb me aan alledrie schuldig gemaakt, daarom kan ik er ook zo lekker over schrijven.
FOMO-kopen is groene candles achterna jagen. Je ziet een enorme stijging en wilt de boot niet missen. Mijn advies: wacht op de correctie. Die komt al-tijd. Gebruik wat simpele tooltjes om een inschatting te maken wat het volgende punt is waar de koers naar terugkeert en besluit dan of je weer wilt instappen. Kun je dat niet, loop dan even weg. Het is beter om winst te missen dan om in te stappen op de top.
Panic sellen, dat is ook zo’n menselijk ding. Het zit in ons om uit een dreigende situatie te willen stappen. Je ziet de koersen maar dalen en dalen en wilt dat de pijn stopt. Verkopen is dan het enige wat je wilt doen. Vervolgens ben je eruit en denk je: oh, ehm, wanneer zal ik er weer instappen? Straks mis ik weer de boot. Voorkomen doe je door vooraf een plan te maken. Op dit punt neem ik winst, op dat punt neem ik mijn verlies. En dan echt doen hè. Dat is één van de moeilijkste dingen van het traden, in mijn ervaring.
En de derde: HODL’en tot in het oneindige. Heb ik ook gedaan. Je bent op een gegeven moment op een punt dat je denkt, ja, nu maakt het niet meer uit. En dan daalt de boel nog een keer vijftig procent. De enige HODL die ik heb is Bitcoin. Daar heb ik een rotsvast vertrouwen in (ook niet helemaal gezond, overigens).
Oh, en nog een veelgemaakte beginnersfout: in één keer instappen. Ik begrijp het enthousiasme, maar echt, stap in delen in. Dan beperk je het risico dat je op een piek koopt.
C Goed om te weten voor beginners inderdaad: ook crypto experts maken fouten. Ik heb ook momenten gehad dat ik dingen aan het kopen was op basis van FOMO en, ja, panic selling staat ook op mijn CV haha!
V Aangezien je heel veel vertrouwen in Bitcoin hebt: wat vind je van Bitcoin maximalisten? Beter gezegd: de mensen die zeggen “f*ck andere coins, het is Bitcoin of niks”?
A Ik denk dat dat soort Bitcoin-aanhangers een groot gedeelte van het succes bepalen. Elke sterke munt heeft een groep mensen nodig die er veel energie in steekt (letterlijk of figuurlijk). Zelf zie ik het breder en ben ik ervan overtuigd dat er meer te doen is met blockchain en tokens dan een valuta of store of value bouwen. Maar ik hoop van harte dat we over 90 jaar de 100-jarige verjaardag van Bitcoin vieren, al zal ik er zelf waarschijnlijk niet bij zijn.
Meer insider tips van een crypto expert
V Welk “holy sh*t inzicht” op het gebied van investeren in cryptocurrency is jou als crypto expert het meest bijgebleven? Sharing is caring!
A Dat je met 1 dollar de koers van een cryptomunt zoals Bitcoin tot 1 miljoen dollar per stuk kunt krijgen. Ik zou in theorie namelijk een order kunnen plaatsen van 1 dollar met een bod op bitcoin tegen een koers van 1 miljoen dollar. Als iemand mij een stukje bitcoin tegen die koers wil verkopen, dan ben ik 1 dollar kwijt en is de koers heel even 1 miljoen dollar per bitcoin.
En daarom slaan die market caps ook nergens op. Dat is een berekening van het aantal muntjes dat in circulatie is vermenigvuldigd met de koers van dat moment. Dat is een volledig theoretisch getal. Het is onmogelijk om al die munten voor die koers aan iemand te verkopen omdat er simpelweg niet genoeg kopers zijn die dat ervoor over hebben. Er zijn er maar een paar die de hoogste koers willen bieden. De rest biedt minder of biedt helemaal niet.
C True story wat je zegt over market caps. Sterker nog: ook bedrijven zoals Amazon, Google en Facebook hebben market caps die mooi klinken, maar nog steeds theoretische getallen zijn omdat het onmogelijk is om alle aandelen tegen de huidige koers te verkopen.
V Hoe spreid jij je risico als crypto belegger? Zijn er dingen waar beginners goed op moeten letten?
A Door ook te beleggen in indexfondsen en aandelen en door genoeg spaargeld aan te houden. Beleggen in crypto doe je nooit met je hele vermogen. Het gezegde “beleg alleen wat je bereid bent te verliezen” kennen veel mensen, maar ik denk dat veel van ons best pijn zullen hebben als de koersen ineens naar nul zouden gaan.
Het is belangrijk dat je niet denkt dat je je risico’s spreidt door in verschillende crypto’s te beleggen. Het is één grote familie die allemaal luisteren naar grote broer Bitcoin. De correlatie is erg sterk. Zou je je risico’s willen spreiden, dan kun je bijvoorbeeld ook kijken naar grondstoffen zoals goud als een hedge.
C Ter info: een hedge is een manier om jezelf te beschermen tegen financieel verlies. Zie het een beetje als een verzekering waarmee je je risico’s verlaagt.
V Zijn er nog andere dingen over crypto die je wilt delen met de wereld? Verras ons vooral haha!
A Er is zoveel te vertellen. Ik zou er een boek over moeten schrijven haha! Om er één ding uit te kiezen: ik verdiep me de laatste tijd veel in STO’s, Security Token Offerings. Een soort ICO, maar dan beter gereguleerd en interessanter in wat er mee mogelijk is. Eigenlijk zijn heel veel tokens die via ICO’s zijn verkocht securities, maar dat kwam omdat er nog geen goede manier was om het volgens de regels te doen. Daar begint nu verandering in te komen en het zou best wel eens de volgende golf van successen kunnen inluiden.
Interviews met crypto experts deel 1: conclusie
V Hoe kunnen lezers meer informatie en tips van je krijgen na afloop van dit uitgebreide interview?
A Op Twitter hou ik je dagelijks via @otblockchain op de hoogte van de meest interessante ontwikkelingen. Daarnaast ben ik met een collega de wekelijkse nieuwsbrief Satoshi begonnen die erg goed wordt gelezen. En mijn boek “Bitcoin en andere cryptovaluta” krijgt reviews waar ik trots op ben. Laatst vertelde iemand me dat hij er tien had gekocht om mensen kado te doen omdat hij er zelf al genoeg van wist maar mensen zoveel misvattingen en onwaarheden rondbazuinen haha!
C Thanks voor vandaag Gert-Jan! Je hebt een serieuze hoeveelheid kennis gedropt. Respect!
En dat was ‘em dan: de eerste aflevering in onze serie interviews met crypto experts.
Ik hoop dat je veel hebt geleerd van dit crypto interview! Zo ja, Like & deel hem dan met je maten en volg ons op Facebook en Twitter.
DISCLAIMER: Ik ben geen professioneel belegger of beleggingsadviseur en aan investeren in cryptocurrency zijn grote risico’s verbonden. In deze blog post deel ik enkel m’n mening over een bepaald onderwerp op basis van mijn persoonlijke ervaringen. Beleggen doe je geheel op eigen risico.
